ارتقای کارایی محصولات کشاورزی عاملی بسیار مهم و تأثیرگذار در افزایش عملکرد آنها بدون نیاز به هزینه اضافی است. از اینرو، هدف مطالعه حاضر ارزیابی کارایی فنی استان های هدف در تولید پنبه براساس طیف گسترده ای از الگوهای ویژه داده-های پانلی پارامتریک برای دوره زمانی 91-1379 است. مطابق یافته های حاصل از تمامی الگوها، کشش های جزئی مربوط به نهاده های سم، نیروی کار و کود شیمیایی معنی دار و دارای علامت مثبت مورد انتظار است. نتایج نشان داد که به کارگیری نهاده ها در ناحیه اقتصادی تولید صورت می گیرد. براساس این الگو ها، استان های خراسان، اردبیل و آذربایجان شرقی از لحاظ کارایی فنی، رتبه های اول تا سوم را به خود اختصاص داده اند و جزء کاراترین استان ها در تولید پنبه کشورند. مطالعه توزیع کارایی فنی در طول دوره مطالعه نشان داد که کارایی فنی استان ها در سال های انتهایی کاهش یافته است. وجود اختلاف بین حداقل و حداکثر کارایی استان ها منعکس کننده این واقعیت است که تخصیص بهینه نهاده ها و مدیریت مناسب عوامل تولید به میزان زیادی امکان پذیر است. همچنین با وجود همه مشکلات و کاستی های موجود، الگو قرار دادن استان های کارا برای افزایش تولید پیشنهاد می شود. از طرف دیگر، با توجه به این امر که استان اردبیل با دارا بودن آب و هوای مناسب، خاک حاصلخیز و رطوبت مطلوب از بهترین شرایط برای کشت و عمل آوری بهره منداست، بنابراین توصیه می شود این استان نیز در اﺳ ﺘ ﻔ ﺎ ده از ﻣ ﻮ اﻫ ﺐ ﻃ ﺒ ﻴ ﻌ ی و اﻋ ﻄ ﺎ یی ازﺳ ﻮ ی دوﻟ ﺖ ، ﺑ ﻪ ﻋ ﻨ ﻮ ان یکی از ﺷ ﺎ ﺧ صﻫ ﺎ ی ﺗ ﻮ زﻳ ﻊ اﻣ ﻜ ﺎ ﻧ ﺎ ت و ﻣ ﻨ ﺎ ﺑ ﻊ ﻣ ﺎ دی و ﻏ ﻴ ﺮ ﻣ ﺎ دی، ﻣ ﻮ رد ﺗ ﻮ ﺟ ﻪ قرارگیرد. ﻧ ﺘ ﺎ ﻳ ﺞ ﺑ ﺮ رﺳ ﻲ ﻋ ﻮ اﻣ ﻞ ﻣ ﺆ ﺛ ﺮ ﺑ ﺮ ﻛ ﺎ رایی ﻓ نی نشان داد ﻛ ﻪ با افزایش استفاده از ماشین آلات در تولید پنبه، ﻛ ﺎ رایی فنی استان ها نیز افزایش ﭘ ﻴ ﺪ ا خواهد کرد، بنابراین استفاده بیشتر از ماشین آلات و تکنولوژی های جدید جهت ارتقای تولید پیشنهاد می گردد. در نهایت براساس نتایج، توصیه می شود در مطالعات آتی برای محاسبه کارایی فنی از الگوی دوازدهم، که نسخه ای تعمیم یافته از سایر الگوهاست، استفاده شود.